Abstrakt

W dziewiętnastowiecznej Europie dokonywały się intensywne przemiany społeczno-gospodarcze. Dynamicznie postępująca industrializacja i gwałtowny wzrost demograficzny, spowodowany migracją ludności wiejskiej do miast, przyczyniły się do licznych patologii w rozwoju przestrzeni miejskich: przeludnienia, bezdomności, upadku higieny, zagrożenia epidemiami. Strefa podmiejska zaczęła w sposób niekontrolowany narastać, pogorszyła się jakość życia, niewydolne stały się szlaki komunikacyjne i zaopatrzenie w wodę. Niezbędne okazało się rozbudowanie struktury administracyjnej i oświatowej. Standard życia w mieście stawał się coraz niższy, mimo że wielu jego mieszkańców bogaciło się. Kryzysowa sytuacja w mieście stała się impulsem do opracowania nowych koncepcji urbanistycznych i rozwiązania problemów społecznych. Zaistniała konieczność stworzenia przestrzeni, która zapewni mieszkańcom pracę, mieszkanie i miejskie wygody, a jednocześnie umożliwi wypoczynek i kontakt z przyrodą. Pionierem nowego sposobu myślenia o mieście był Ebenezer Howard, twórca koncepcji miasta-ogrodu, opartej na teorii "trzech magnesów". Howard pragnął po- łączyć zalety życia w mieście i na wsi, eliminując jednocześnie ich wady. Przykładem realizacji idei Howarda jest miasto-ogród Hellerau niedaleko Drezna. Obecnie Hellerau, dzięki swej interesującej historii i niezwykłej kompozycji przestrzennej, stało się celem dla międzynarodowej turystyki kulturalnej. Niestety, brak odpowiednich narzędzi prawnych do ochrony istniejących obiektów oraz brak możliwości ingerencji w projekty obiektów nowo powstających może stanowić niebezpieczeństwo dla harmonijnego krajobrazu Hellerau. Kwintesencją modernistycznego podejścia do "urbanistyki z ludzką twarzą" była Karta Ateńska uchwalona w 1933 roku na Międzynarodowym Kongresie Architektury Nowoczesnej. (abstrakt oryginalny)