Homo viator digitalis: człowiek wirtualnego doświadczenia turystycznego

Paweł Bajon

doi:10.58683/sp.344

Data publikacji : 2023-03-21

Tom 42 Nr 2 (2023)

Homo viator digitalis: człowiek wirtualnego doświadczenia turystycznego

Paweł Bajon

https://orcid.org/0000-0002-1908-8036

DOI: https://doi.org/10.58683/sp.344

Abstrakt

Celem pracy jest próba syntezy trzech modeli społeczno-kulturowych człowieka, a mianowicie: homo viator, homo videns i homo digitalis w kontekście cyfrowych przemian życia społecznego oraz doświadczenia turystycznego. Praca ma charakter teoretycznej analizy źródeł literaturowych. Przeprowadzona analiza pozwala stwierdzić, że postępująca cyfryzacja oraz wirtualizacja życia tak indywidualnego, jak i społecznego współczesnego człowieka w sposób kompleksowy wyraża i przekonstruowuje wiele zjawisk życia społecznego, w tym dotyczących aktywności turystycznej, obecnych i zakorzenionych już w kulturze. Ważne miejsce w tworzeniu społecznych zapośredniczeń odgrywa kultura wizualna, jako podstawowy nośnik zarówno informacji, jak i relacji społecznych w cyfrowym środowisku człowieka. Doświadczenie turystyczne, podobnie, jak inne rodzaje doświadczeń w ludzkim życiu, staje się doświadczeniem rozgrywającym się w mieszanej, rzeczywisto-wirtualnej rzeczywistości (środowisku). Rozgraniczenie środowiska rzeczywistego i wirtualnego przestaje być możliwe, a nawet istotne. Tworzą one integralną całość, realizowaną w funkcjonalnie wyodrębnionej cyberprzestrzeni doświadczenia turystycznego. Zasadnicze wnioski dotyczą zatem tego, iż doświadczenie turystyczne przybiera charakteru zwirtualizowanego doświadczenia, realizowanego w cyberprzestrzeni turystycznej, stanowiącej współczesny odpowiednik boorstinowskiej bańki turystycznej. W ramach tej przestrzeni, stanowiącej kontinuum rzeczywisto-wirtualne, funkcjonuje cyfrowy człowiek-pielgrzym, homo viator digitalis.

Słowa kluczowe:

homo viator, homo videns, homo digitalis, rzeczywistość wirtualna, rzeczywistość mieszana

Szczegóły

Bibliografia

Statystyki

Autorzy

Pobierz pliki

manuscript

Zasady cytowania

Bajon, P. (2023). Homo viator digitalis: człowiek wirtualnego doświadczenia turystycznego. Studia Periegetica, 42(2), 93–118. https://doi.org/10.58683/sp.344

Wskaźniki altmetryczne

Cited by / Share

Licencja

Utwór dostępny jest na licencji Creative Commons Uznanie autorstwa – Bez utworów zależnych 4.0 Międzynarodowe.

Bibliografia

Alejziak, W. (2011). Podstawowe paradygmaty, podejścia i metody badawcze w studiach nad turystyką, Konwersatorium wiedzy o turystyce „Metodologia badań w turystyce” — wykład otwarty dla studentów i pracowników Wyższej Szkoły Ekonomii i Prawa w Kielcach, prezentacja. https://www.wseip.edu.pl/images/M_images/006_dla_studentow/tir/W_Alejziak__Podst_paradygmaty.pdf (26.01.2023).

Berbeka, J. (2016). Wirtualna i rozszerzona rzeczywistość a zachowania konsumentów. Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach, 303, 84–101.

Boguszewicz-Kreft, M. (2010). Doświadczenie jako propozycja wartości dla klienta. Zeszyty Naukowe SGGW w Warszawie. Polityki Europejskie, Finanse i Marketing, 3(52), 79–91.

Buhalis, D., Leung, D. i Lin, M. (2023). Metaverse as a disruptive technology revolutionising tourism management and marketing. Tourism Management, 97, 104724. https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104724 DOI: https://doi.org/10.1016/j.tourman.2023.104724

Castells, M. (2010). The Information Age. Economy, Society, and Culture. Willey-Blackwell.

Chmielecki, K. (2007). Antropologia nowej wizualności jako refleksja nad „cyfrową” i „globalną” kulturą wizualną. Przegląd Kulturoznawczy, 3(2), 102–117.

Clark, T.J. (1973). Image of the People. Gustav Coubert and the 1948 Revolution, Thames&Hudson.

Dec, I. (1985). „Homo viator” jako kategoria antropologiczna. Collectanea Theologica, 55(2), 5–18.

Golka, M. (2005). Czym jest społeczeństwo informacyjne? Ruch prawniczy, ekonomiczny i socjologiczny, 67(4), 253–265.

Graburn, N.H.H. (1979). Tourism: the Sacred Journey. W: V.L. Smith (red.), Hosts and guests: the anthropology of tourism (s. 17–32). University of Pennsylvania Press.

Han, B.C. (2017). In the Swarm. Digital Prospects. The MIT Press. DOI: https://doi.org/10.7551/mitpress/11055.001.0001

Horton, D. i Wohl, R. (1997). Komunikacja masowa i paraspołeczna interakcja. Uwagi o intymności na odległość. W: A. Gwóźdź (red.), Pejzaże audiowizualne. Telewizja, wideo, komputer (s. 63–90). Towarzystwo Autorów i Wydawców Prac Naukowych Universitas.

Januszko, W. (2005). Czy podążanie współczesnych społeczeństw w stronę struktur sieciowych stwarza szansę czy zagrożenie? W: B. Sosińska-Kalata, M. Przastek-Samokowa (red.), Od informacji naukowej do technologii społeczeństwa informacyjnego (s. 118–126). Wydawnictwo Stowarzyszenia Bibliotekarzy.

Kaczmarek, J., Stasiak, A. i Włodarczyk, B. (2002). Produkt turystyczny. Turystyka i hotelarstwo, 1, 33–51. Wyższa Szkoła Turystyki i Hotelarstwa w Łodzi.

Klekotko, M. (2018). Praktyki wspólnotowe w ponowoczesnym mieście: w poszukiwaniu nowej perspektywy. Miscellanea Anthropologica et Sociologica, 19(1), 209–229. http://dx.doi.org/10.18778/0208-600X.64.01 DOI: https://doi.org/10.18778/0208-600X.64.01

Krajewski, M. (2006). Społeczne jako wirtualne. O starym i nowym typie symulowania realności. W: A. Wójtowicz (red.), Człowiek między rzeczywistością realną a wirtualną (s. 77–92). Ośrodek Wydawnictw Naukowych, Polska Akademia Nauk.

Laskowski, M., Rawski, D. i Szadura, P. (2013). Wykorzystanie rzeczywistości rozszerzonej w życiu codziennym. Informatyka, Automatyka, Pomiary w Gospodarce i Ochronie Środowiska, 2, 37–40. Wydawnictwo Politechniki Lubelskiej. DOI: https://doi.org/10.35784/iapgos.1450

Leiper, N. (1979). The framework of tourism: Towards a definition of tourism, tourist, and the tourist industry. Annals of Tourism Research, 6(4), 390–407. https://doi.org/10.1016/0160-7383(79)90003-3 DOI: https://doi.org/10.1016/0160-7383(79)90003-3

Leiper, N. (1990). Tourist Attraction Systems. Annals of Tourism Research, 17(3), 367–384. https://doi.org/10.1016/0160-7383(90)90004-B DOI: https://doi.org/10.1016/0160-7383(90)90004-B

Liszewski, S. (1995). Przestrzeń turystyczna. Turyzm, 5(2), 87–103. https://doi.org/10.18778/0867-5856.5.2.09 DOI: https://doi.org/10.18778/0867-5856.5.2.09

Lopez, D.T. (2019). The Society of the Digital Swarm: Microblogging and Construction of Subjectivity in Homo Digitalis. W: D.V Gonzalez-Prida., J.P.Z. Bonilla, Handbook of Research on Industrial Advancement in Scientific Knowledge (s. 95–110). IGI Global. DOI: https://doi.org/10.4018/978-1-5225-7152-0.ch006

MacCannell, D. (2002). Turysta. Nowa teoria klasy próżniaczej. Warszawskie Wydawnictwo Literackie MUZA SA.

MacLuhan, M. (2004). Zrozumieć media. Przedłużenia człowieka. Wydawnictwo Naukowo-Techniczne.

Maj, I. (2006). Homo symbolicus a homo economicus. Nierówności Społeczne a Wzrost Gospodarczy, 8, 209–218.

Marczyk, M. (2018). Cyberprzestrzeń jako nowy wymiar aktywności człowieka: analiza pojęciowa obszaru. Przegląd Teleinformatyczny, 1–2, 59–71. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0012.7212

Masland, R. (2020). Czego oczy nie widzą. Jak wzrok kształtuje nasze myśli?. Wydawnictwo Poznańskie.

Milgram, P. i Kishino, F. (1994). A taxonomy of mixed reality visual displays. IEICE Transactions on Information Systems, E77-D(12), 1321–1329.

Mirzoeff, N. (1999). An Introduction to Visual Culture. Routledge.

Mirzoeff, N. (2016). Jak zobaczyć świat. Wydawnictwo Karakter i Muzeum Sztuki Nowoczesnej w Warszawie.

Mitchell, W.J.T. (1994). Picture Theory. The University of Chicago Press.

Niemczyk, A. (2010). Zachowania konsumentów na rynku turystycznym. Wydawnictwo Uniwersytetu Ekonomicznego.

Ninet, A.A. (2019). Protecting the „Homo Digitalis”. Nordic Journal of Law and Social Research, 1(9), 153–170. https://doi.org/10.7146/nnjlsr.v1i9.122156 DOI: https://doi.org/10.7146/nnjlsr.v1i9.122156

Nowacki, M. (2010). Autentyczność atrakcji a autentyczność doświadczeń turystycznych. Folia Turistica, 23, Kraków, 7–21.

Nowak, J.S. (2008). Społeczeństwo informacyjne. Geneza i definicje. W: J.S. Nowak, P. Sienkiewicz (red.), Społeczeństwo Informacyjne. Krok naprzód, dwa kroki wstecz (s. 25–48). Polskie Towarzystwo Informatyczne.

Ogonowska, A. (2012). Kultura, komunikacja i kompetencja wizualna w kontekście wybranych zagadnień współczesnej humanistyki. W: E. Kulczycki, M. Wendland (red.), Komunikologia. Teoria i praktyka komunikacji (s. 53–67). Wydawnictwo Naukowe Instytutu Filozofii UAM.

Panasiuk, A. (2006). Ekonomika Turystyki. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Pardel, P. (2009). Przegląd ważniejszych zagadnień rozszerzonej rzeczywistości. Studia Informatica, 30(1), 35–64.

Pine, J.B. i Gilmore, J.H. (1999). The Experience Economy: Work Is Theatre and Every Business a Stage, Harvard Business School Press.

Podemski, K. (2005). Socjologia podróży. Wydawnictwo Naukowe Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu.

Prodinger, B. i Neuhofer, B. (2022). Multisensory VR Experience in Destination Management. W: J. Steinmetz, B. Ferrer-Rosell, D. Massimo (red.). Information and Communication Technologies in Tourism 2022 (s. 162–173). Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-94751-4_15

Richards, G. (2002). Tourism Attraction Systems. Exploring Cultural Behaviour. Annals of Tourism Research, 29(4), 1048–1064. https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00026-9 DOI: https://doi.org/10.1016/S0160-7383(02)00026-9

Sartori, G. (2007). Homo videns. Telewizja i postmyślenie. Wydawnictwo Uniwersytetu Warszawskiego.

Stasiak, A. (2016). Doświadczenie stary-nowy paradygmat turystyki. Folia Turistica, 41, 191–216. DOI: https://doi.org/10.5604/01.3001.0010.4008

Stasiak, A. (2019). Creating Tourism Experiences Theoretical Foundations. W: D.A. Jelinčić, Y. Mansfeld (red.), Creating Tourism Experiences — Theoretical Foundations (s. 17–41). https://doi.org/10.1142/9789813233683_0002 DOI: https://doi.org/10.1142/9789813233683_0002

Szpunar, M. (2004). Społeczności wirtualne jako nowy typ społeczności — eksplikacja socjologiczna. Studia Socjologiczne, 2(173), 95–135.

Thompson, J.B. (2001). Media i nowoczesność. Społeczna teoria mediów. Wydawnictwo Atrium.

Urry, J. (2007). Spojrzenie turysty. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Urry, J. (2017). Socjologia mobilności. Wydawnictwo Naukowe PWN.

Verkerk, V.A. (2022). Virtual Reality: A Simple Substitute or New Niche? W: J. Steinmetz, B. Ferrer-Rosell, D. Massimo, Information and Communication Technologies in Tourism 2022 (s. 28–40). Springer. DOI: https://doi.org/10.1007/978-3-030-94751-4_3

Wulf, Ch. (2007). Homo Pictor or the Making of Man through the Imagination. https://dx.doi.org/10.2139/ssrn.3745643 DOI: https://doi.org/10.2139/ssrn.3745643