Współczesna rola małych kalwarii w kontekście ochrony dziedzictwa krajobrazowego ziemi kłodzkiej

Janusz Łach; Aneta Marek

doi:10.58683/sp.600

Published : 2023-12-09

Vol. 44 No. 4 (2023)

Small Calvary Complexes as Part of the Landscape Heritage in the Klodzko Region

Janusz Łach

https://orcid.org/0000-0001-8451-5957

Aneta Marek

https://orcid.org/0000-0002-4816-1730

DOI: https://doi.org/10.58683/sp.600

Abstract

The article addresses the importance of sacred landscapes, represented by calvary complexes located in Kłodzko’s mountainous areas, known as ‘small calvaries’, which are part of the region’s landscape heritage in need of protection. The aim of the study described in the article was to identify typological features that characterise small calvaries and to use them for assessing their current state of preservation and functions. 16 small calvaries were identified in the Kłodzko region. After analysing their symbolic, architectural and topographic aspects, it was possible to distinguish five compositional plans. Each plan is characterised by different architectural and structural elements that make up the a calvary complex (including crosses, edifices, chapels, or churches) and are accompanied by new sacred sculptures, which are an expression of modern folk culture. Despite political, ethnic and religious changes after 1945, small calvaries in the Kłodzko region, with the exception of those located in Młynowiec, Poręba and Wójtowice, are still visible and serve as testimony to the religiosity of the region’s inhabitants; three of the remaining thirteen calvaries (Radochów, Międzygórze and Lewin Kłodzki) were highly assessed in terms of their functions and state of preservation. The sites have a historical, cultural, theological and emotional value of regional, national, and even international significance in the case of the calvary complex on Igliczna in Międzygórze. Consequently, it can be argued that the old description of Kłodzko as ‘God’s Land’ (Herrgottsland) is still valid today.

Keywords:

Poland, the Klodzko region, sacred landscape, small calvaries, cultural heritage

Details

References

Statistics

Authors

Download files

manuscript (Język Polski)

Citation rules

Łach, J., & Marek, A. (2023). Small Calvary Complexes as Part of the Landscape Heritage in the Klodzko Region. Studia Periegetica, 44(4), 91–112. https://doi.org/10.58683/sp.600

Altmetric indicators

Cited by / Share

Licence

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NoDerivatives 4.0 International License.

References

Bilska E., (1996) Przemiany religijnych i kulturowych funkcji kalwarii w Polsce, [w:] Ed: A. Jackowski, A. Witkowska, Z.S. Jabłoński, I. Sołjan, E. Bilska, Przestrzeń i sacrum. Geografia kultury religijnej w Polsce i jej przemiany w okresie od XVII do XX w. na przykładzie ośrodków kultu i migracji pielgrzymkowych (pp.201–220), Publisher: IGiGP UJ, Kraków,

Bilska-Wodecka E., (2003), Kalwarie europejskie – analizy struktury, typów i genezy. Wyd. Instytut Geografii i Gospodarki Przestrzennej UJ, Kraków.

Chmielewski, T. J., Myga-Piątek, U., Solon, J. (2015). Typologia aktualnych krajobrazów Polski, Przegląd Geograficzny, 80,3, 377-408. DOI: https://doi.org/10.7163/PrzG.2015.3.0

Čičo M., (1992), Kalvarienberge in der Slowakei [w:] W. Brunner i in., Calvaria. Tod und Leben, Graz, s. 173-191.

Čičo M., (1998), Kalvárie na Slovensku, ich výskum a ochrana, Projekt. Revue Slovenskej Architektúry, 40, 3, s. 48-51.

Drożdż L., (2009), Sanktuarium Matki Bożej Wambierzyckiej Królowej Rodzin. Wambierzyce – przewodnik, Wyd. Aga Witold Kobus, Wrocław

Eliade M., (2020), Traktat o historii religii, Wyd. Aletheia, Warszawa.

Harasimowicz J., (2010), Reformacja na Śląsku z perspektywy historii religii i historii sztuki, Quart, nr 4 (18), s. 3-16.

Holly G., (2014), Przekształcenia krajobrazu sakralnego na pograniczu polsko-słowacko-ukraińskim (XIX –XXI). Monografie Bieszczadzkie, T.XV, BPN, Ustrzyki Dolne.

Jackowski A., Sołjan I., Bilska-Wodecka E., (1999), Religie świata, szlaki pielgrzymkowe. Wielka Encyklopedia Geografii Świata, T.XV, Poznań.

Jackson R.H., Henrie R., (1983), Perception of Sacred Space, Journal of Cultural Geography, 3, s. 94-107. DOI: https://doi.org/10.1080/08873638309478598

Jastrzębski S., (1986), Kalwaria w Batorowie, Informator Krajoznawczy, Z.45, s. 3-5.

Jastrzębski S., (1988A), Kalwaria na Cierniaku koło Radochowa, Informator Krajoznawczy, Z.50, s. 39-43.

Jastrzębski S., (1988B), Kalwaria w Wójtowicach, Informator Krajoznawczy, Z.53, s. 39-42.

Jastrzębski S., (1989), Kalwaria w Złotym Stoku, Informator Krajoznawczy, Z.55, s. 38-39.

Jastrzębski S., (1991), Kalwaria koło Poręby, Informator Krajoznawczy, Z,61, s. 9-11.

Jastrzębski S., K.R., Mazurski (1988), Kalwaria w Mariańskiej Dolinie w Kłodzku, Informator Krajoznawczy, Z.51, s. 5-9.

Lec Z., (2020), Jezuici na Śląsku i w hrabstwie kłodzkim do 1776 roku, Wyd. Papieskiego Wydziału Teologicznego, Wrocław.

Liutikas D, (2015), Religious Landscape and Ecological Ethics: Pilgrimage to the Lithuanian Calvaries. International Journal of Religious Tourism and Pilgrimage 3, 1, 12-24

Lubos-Kozieł, J., (2006), The calvaries in Silesia and the former county of Kłodzko (Glatz) [w:] Wallfahrten in der europäischen Kultur, Pilgrimage in European Culture, red. D. Doležal, H. Kühne, Frankfurt am Main, s. 555- 569.

Marek A., Olszak I.J., (2014), Położenie Sudetów, jednostki fizyczno-geograficzne, [w:] Sudety i Przedgórze Sudeckie. Środowisko, ludność, gospodarka, red. A. Marek, I. J. Olszak, Wyd. Silesia, Wrocław, s. 7-30.

Matlovič, R., (2005), Factors Influencing Pilgrimage Destinations: the Location of Calvaries and Stations of the Cross in Slovakia,

Mazurski K. R., (1994-1996), Reformacja i protestantyzm na Ziemi Kłodzkiej, Rocznik Ziemi Kłodzkiej, t. 19/21, s. 68–80.

Mitkowska A., (1983), Kalwarie jako szczególny rodzaj kompozycji przestrzennych, Kwartalnik Architektury i Urbanistyki, 28, 3, s. 175-192.

Mitkowska A., (2003), Polskie kalwarie, Zakład Narodowy im. Ossolińskich, Wrocław.

Myczkowski Z., (2009), Tożsamość miejsca w krajobrazie [W:] Fenomen Genius Loci tożsamość miejsca w kontekście historycznym i współczesnym (ed.) B. Gutkowski, Wyd. Muzeum Pałac w Wilanowie, Instytut Historii Sztuki Uniwersytetu im. Kardynała Wyszyńskiego, Warszawa, 153-162.

Myga-Piątek U., (2012), Sacred and religions landscape – an attempt of classification in the typology of cultural landscapes, Cultural Landscape Commission of the Polish Geographical Society, No. 17, 13-23.

Park C., (2003), Sacred Worlds. An Introduction to Geography to Religion. Routledge, London.

Plit J., (2012), Traces of sacrum in the landscape, Cultural Landscape Commission of the Polish Geographical Society, No.17, 33-40.

Sowińska B., (2012), Shaping of identity of sacred landscape. Cultural Landscape Commission of the Polish Geographical Society, No. 17, 78-95.

Świerczek E., (1995), Kalwaria jako polska Jerozolima, Peregrinus Cracoviensis, 2, s. 27-38.

Tuan Y.E., (1976), Humanistic geography: implications for geographical research. Prospects and problems. Maaroufa Press, Chicago, 194-206.

Vaisvilaite I., (2002), Calvary Complexes in Lithuania, Przegląd Kalwaryjski, 7, s. 33-36.

Wąs G., 2002, , Dzieje Śląska od 1526 do 1806 roku, (ed.) M. Czapliński, Historia Śląska, Wyd. Uniwersytetu Wrocławskiego, Wrocław, 118-247.

Wiszewski P., (2006), Nowożytne dzieje chrześcijaństwa na Dolnym Śląsku (1526-1806), (ed.) W. Wrzesiński, Dolny Śląsk. Monografia historyczna, Wyd. Uniwersytet Wrocławski, Wrocław, 261-295.