Abstrakt

Zainteresowanie zarządzaniem globalnym (global governance) pojawiło się w ostatnich dekadach XX wieku zarówno w związku z niezadowalającym sposobem interpretowania zjawisk i zachodzących zmian, jak też ze sposobem rozwiązywania problemów wynikających ze skutków globalizacji. Stan współczesnego świata nie potwierdza bezkrytycznej wiary neoliberalizmu w dobroczynne skutki nieograniczonej wolności rynku. Problemy, jakie stawia obecnie przed nami globalizacja ekonomiczna, a zwłaszcza narastające zjawiska kryzysowe i stany pogłębiającej się globalnej nierównowagi finansowej, energetycznej, surowcowej i żywnościowej, skłaniają do coraz powszechniej formułowanego wniosku, że jakaś minimalistyczna forma "panowania nad zbiorowym losem" jest niezbędna dla przetrwania ludzkości. Przełamanie globalizacyjnej "teleologii" pozorującej uniwersalność obecnego systemu światowego i jego mechanizmów może dokonać się jedynie przez aktywną politykę państw oraz aktorów niepaństwowych, takich jak: firmy prywatne, stowarzyszenia przedsiębiorców, korporacje międzynarodowe, związki zawodowe, organizacje pozarządowe, domagających się prawa głosu i uczestnictwa w rozwiązywaniu wspólnych spraw. Szczególną nadzieję wiązać też można z rosnącym wpływem i rolą organizacji regionalnych. Globalne zarządzanie stanowi kompleks procesów zmierzających do budowy struktur międzynarodowego partnerstwa na różnych poziomach decyzyjnych: lokalnym, narodowym, regionalnym i globalnym, w celu skoordynowanego, kolektywnego sterowania środowiskiem międzynarodowym. Aby działać efektywnie, musi to być system spójny, dynamiczny i zdolny do pokonywania narodowych oraz sektorowych barier i interesów. Winien on być demokratyczny i oparty raczej na,, miękkiej " aniżeli,, twardej " władzy. Obecny system jest zbyt rozproszony i nie stwarza możliwości rozwiązywania palących problemów globalnych. Poszczególne agencje międzyrządowe, jak WTO, WHO, MFW, BS, działają w pojedynkę. Pustka wywoływana brakiem odpowiednich rozwiązań systemowych była częściowo wypełniana przez tworzone ad hoc porozumienia o współpracy grup państw (G7,G8,G20, G77) przejmujących rolę komitetów sterujących gospodarką światową. Problemy i wyzwania XXI wieku wymagają jednak koordynacji i działań o jakościowo innym charakterze. O pierwszych doświadczeniach związanych z tworzeniem nowego systemu globalnego zarządzania, zwłaszcza światowych finansów, traktuje niniejsze opracowanie. (abstrakt oryginalny)